Taliban'ın Afganistan'da ilerleyişini sürdürmesi nedeniyle birçok ülke elçiliklerinde çalışan Afganları tahliye ediyorken, ABD'li yetkililer Biden yönetiminin ABD hükümetine çalışan Afganları geçici olarak barındırmak için birçok ülkeyle gizli görüşmeler yaptığını açıkladı.
Afganistan'da Taliban'ın ilerleyişi ve Türkiye'ye süren Afgan göç akını gündemdeki sıcaklığını korurken, Reuters'a bilgi veren Amerikalı dört yetkili, Biden yönetiminin, ABD hükümetine çalışan risk altındaki Afganları geçici olarak barındırmak için daha önce bilinenden daha fazla sayıda ülkeyle gizli görüşmeler yaptığını açıkladı.
Görüşmeler resmen bildirilmedi
Amerika'nın Sesi'nde yer alan habere göre, Kosova ve Arnavutluk gibi ülkelerle yapılan ancak resmen bildirilmeyen görüşmeler, bir yandan ABD'ye çalışan Afganların Amerikan vizesi onay sürecini beklerken diğer yandan da onları Taliban misillemelerinden korumayı amaçlıyor.
ABD hükümeti için çalışan Afganlar faydalanacak
Taliban büyük bir hızla Afganistan’da işgal ettiği alanları genişletirken, ABD perşembe günü Özel Göçmenlik Vizesi (SIV) başvurularının işleme konmasını hızlandırmak için Katar'a 1000 personel göndereceğini bildirdi.
ABD hükümeti için tercüman olarak çalışan ve diğer işlerde görev yapan Afganlar, bu özel vize programından yararlanabilecek.
ABD, Afganlara kapısnı açacak üçüncü ülke arayışında
Şimdiye kadar yaklaşık bin 200 Afgan ABD'ye getirildi ve bu sayı, "Müttefiklere Sığınak" operasyonu kapsamında önümüzdeki haftalarda 3 bin 500'e yükselecek. Bu Afganların bazıları evraklarını tamamlamak için Virginia'daki bir ABD askeri üssüne gidecek.
Taliban'ın ilerleyişinin, halen vize bekleyen bu Afganlara yönelik tehdidi arttırmasından kaygı duyan Washington, evrak işleri bitinceye ve ABD’ye getirilinceye kadar Afganlara kapılarını açacak üçüncü ülkeler arıyor.
Üçüncü ülkelerle hala herhangi bir anlaşma olmasa da, bir ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, "Mevcut tüm seçenekleri değerlendiriyoruz" dedi.
ABD'li yetkililer tereddüt ediyoruz
Adlarının açıklanmaması koşuluyla Reuters’a konuşan iki ABD'li yetkili, güvenlik soruşturmaları ve koronavirüs testleri tamamlanmadan Afganları kabul etmekte tereddüt ettiklerini söyledi.
Biden yönetimi Kazakistan, Tacikistan ve Özbekistan'ın binlerce başvuruyu kabul etmesi olasılığı üzerinde çalışıyordu; ancak bu çabalarda ilerleme sağlanamadı.
ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan bir başka yetkili de, kafalarında, “Bu insanlar kim? Bu insanları nereden tanıyorsunuz? Bu insanların ABD’ye vize alacağından emin olabilir misiniz? Bu insanlara kim bakacak ve besleyecek? Bu insanlar ne olacak? Onları tuttuğunuz tesisten dışarı çıkarlarsa ne olur?” gibi endişe yaratan sorular olduğunu kaydetti. Yetkili, ABD ile görüşmelerde bulunan ülkeleriyse doğrulamayı reddetti.
Görüşmelerle ilgili bilgi veren Amerikalı bir yetkili ve bir başka kaynak da, ABD’ye ait büyük bir askeri üsse ev sahipliği yapan Katar'da yaklaşık 8 bin Afgan'ı barındırmak için bir anlaşmaya varmaya çalıştıklarını, ancak resmi bir anlaşmanın henüz açıklanmadığını söyledi.
Yetkililer, Afganistan'da hızla değişen durumunsa, bir anlaşmaya varılmasını sıkıntıya sokabileceği konusunda uyardı.
"Kabil güvenlik çemberinde değilseniz oraya ulaşmak çok zor"
Kongre’nin Özel Göçmenlik Vizesi (SIV) sürecini hızlandırma çabalarına öncülük eden ABD Temsilciler Meclisi üyesi Jason Crow, yönetimin üçüncü ülke anlaşması olup-olmadığına bakmaksızın, büyükelçilik personelinin çekilmesi için Kabil Havaalanı’nda geçici olarak konuşlanacak ABD birliklerini, SIV başvuru sahiplerinin tahliyelerini hızlandırmada kullanması gerektiğini söyledi.
Aynı zamanda, Afganistan'da görev yapan eski bir komando olan Crow, Kabil'e ulaşamadıkları için birçok başvuru sahibini ve ailelerini tahliye etmenin çok zor olduğuna dikkat çekti. Crow, "Zaten Kabil güvenlik çemberinde değilseniz, oraya ulaşmak çok, çok zor" dedi.
ABD, Kosova'ya imtiyazlar teklif etti
Yetkililer, bazı ülkelerin isteksizliğinin Biden yönetimini, Washington'un bir miktar yardım sağlaması halinde yardım etmeye istekli olabilecek diğer ülkelere başvurmaya sevk ettiğini söyledi. Kaynaklar, ABD'nin birkaç bin Afgan'ı kabul etmesi için Kosova'ya ekonomik ve siyasi imtiyazlar teklif ettiğini, ancak Kosova’nın Afganlar’ı barındırma yeteneği konusunda Washington’da endişeler olduğunu kaydetti.
Kosova Dışişleri Bakanlığı Reuters’ın yorum talebine yanıt vermedi. Arnavutluk, Kazakistan, Tacikistan ve Özbekistan büyükelçiliklerinden de yorum talebine yanıt gelmiş değil.
Özel vize başvurusu yapan 21 bin Afgan’ın yalnızca bin 200’ü Afganistan’dan çıkarıldı ve Biden yönetimi tahliye edilenler için geçici barınma imkanı sağlamakta hala zorlanıyor.
Tahliye edilenlerin sayısı 50 bin ile 80 bin arasında
Hak örgütleri, SIV programı kapsamında tahliye edilenlerin toplam sayısının, aile üyeleri dahil edildiğinde 50 bin ile 80 bin arasında olacağını tahmin ediyor.
SIV başvuru sahiplerinin ABD’ye getirilmesine yardımcı bir kuruluş olan No One Left Behind'ın yönetim kurulu başkanı James Miervaldis, bu kişilerin çoğunun tahliye edilme şansının çok az olduğunu söyledi.
Irak ve Afganistan'da görev yapmış bir yedek subay olan Miervaldis, "Matematik ve zaman çizelgesi birbirini tutmuyor. Bu insanlar çıkamayacak" dedi.
Mesele, Biden'ın müttefikleri de dahil olmak üzere Kongre'deki milletvekilleri tarafından yakından izleniyor.
Demokrat kongre üyesi Sara Jacobs, "Bize yardım etmek için hayatlarını riske atan binlerce Afgan'a verdiğimiz sözleri tutmalıyız. Biden yönetiminin bürokrasiyi kesmesinin ve bu işi bitirmesinin zamanı geldi" dedi.