Büyük şehirlerdeki yüksek kira, lojman sorunu ve enflasyon karşısında eriyen ücretler memurları Anadolu’ya yöneltti. Geçim sıkıntısına düşen binlerce memur “becayiş” yoluyla küçük şehirlere gitmeye çalışıyor. İnternet siteleri ve sosyal medyaya ilan veren memurlar “karşılıklı yer değişimi” yapabilecekleri kadro arıyor. İlanların büyük bölümü İstanbul’dan ayrılmak isteyenlerce veriliyor. Değişim karşılığı talep edilen ya da ödemeye razı olunan hava parası, “maddi destek” ya da “hediye” ifadeleri ile şifreleniyor.
657 sayılı Devlet Memurları Yasası’nda “karşılıklı olarak yer değiştirme” şeklinde tanımlanan becayiş işlemine ilişkin mevzuat, “aynı kurumun başka yerlerde bulunan aynı sınıftaki memurlarının karşılıklı olarak yer değiştirme suretiyle atanmalarını isteyebilmelerine” olanak tanıyor. Bu isteğin yerine getirilmesi için “atamaya yetkili amirlerce uygun bulunması” gerekiyor.
Cumhuriyet’ten Mustafa Çakır imzalı habere göre, iddiaya göre, örneğin İstanbul’dan herhangi bir Anadolu kentine gitmek isteyen memur; kurum, kadro ve tayin olmak istediği kent bilgilerini ekleyerek internette ilan veriyor. İlanda, “mali destek” ya da “hediye” ifadeleri ile bu işlem karşılığında karşılıklı olarak yer değiştireceği memura hava parası ödeyeceğini de “şifreli” şekilde belirtiyor. Şartları uyan ve becayişe istekli olan memur, ilan veren tarafa telefon ya da e-posta yoluyla ulaşarak hava parası pazarlığı yapıyor. Anlaşma sağlanması durumunda karşılıklı dilekçeler veriliyor. Ödemeler ise anlaşma şartlarına göre, işlem öncesi ya da sonrası gerçekleştiriliyor. Tersi senaryoda ise Anadolu kentlerindeki memurların verdiği ilanlara, İstanbul ve diğer büyük şehirlerdeki istekli memurlar ulaşıp alacakları hava parası için pazarlık yapıyor.
Birleşik Kamu-İş’e bağlı Büro-İş Sendikası Genel Başkanı Alay Hamzaçebi, son dönemde İstanbul ile Anadolu kentleri arasındaki becayişlerde memurlar arasında 30 bin TL’ye varan hava parası ödemelerinin yapıldığını belirterek, “Memurlar için İstanbul artık ‘taşı toprağı altın şehir’ değil” dedi. Hamzaçebi, kamu lojmanları ve misafirhanelerin satıldığına dikkat çekerek “Her geçen gün enflasyonun altında maaşları eriyen, yoksulluk sınırının altında çalışıp İstanbul’da görev yapan memurların 3 bin TL’yi geçen kira ve artan gıda fiyatları nedeniyle nispeten barınma, gıda gibi hayat şartlarının daha ucuz olduğu Anadolu’nun çeşitli il ve ilçelerine tayin talepleri son yıllarda arttı” diye konuştu.