Fed yetkilileri bir "şahin", bir "güvercin"

İSTANBUL/BERLİN (AA) - BELGİN YAKIŞAN MUTLU/BAHATTİN GÖNÜLTAŞ - Salgında önemli bir ilerleme kaydedilmesinin ardından toparlanmaya başlayan ekonomilerde merkez bankalarının enflasyonist baskıların etkisiyle de verdikleri desteği geri çekmeye başlamayı konuşması gündemin üst sıralarına yerleşirken, sözle yönlendirmelerin kritik önem taşıdığı bu süreçte bir "şahin", bir "güvercin" tonda yapılan açıklamalar görünümü bulanıklaştırıyor.

Küresel ekonomik krizin ortaya çıkması ile dönemin Fed Başkanı olan Ben Bernanke tarafından uygulanmasına başlanan ve tarihe geçen geleneksel olmayan politikalar, salgın döneminde de ekonomileri desteklemek amacıyla devreye alındı.

Konjonktür ve sorunların farklı olmasına karşın "sıfıra yakın faiz" ile "varlık alımları" yoluyla aynı çözüme başvuran merkez bankalarının, gelinen noktada aşılama sürecindeki pozitif ilerleme ve ekonomilerde toparlanmaya işaret eden verilerle temel görevi olan fiyat istikrarı konusunda baskı altında kaldığı görüldü.

Bu kapsamda verilen destekleri geri çekmeyi tartışmaya başlayan Fed yetkililerinin, önce sözle yönlendirmelerle piyasayı hazırlamaya çalıştığı ancak belirsizlikler nedeniyle kendi aralarında ayrıştığı gözlendi.

Fed yetkililerinin "şahin" ile "güvercin" arasında gidip gelen değerlendirmeleri belirsizliklerin sürmesine neden olurken, yatırımcıların bankanın enflasyonda ne kadarlık bir yükselişe tolerans göstereceği konusunda önünü görememesi, piyasalarda volatiliteye yol açtı.

Gelişmelere bakıldığında, yetkililerin ayrışması ve yatırımcı tarafında belirsizliklerin sürmesinin altında ise Fed'in geçen yılın ağustos ayında para politikası stratejisinde yaptığı değişiklik ile istihdamı odağına alması ve enflasyonda "ortalama" yüzde 2 hedefi benimsemesi yer aldı.

Analistler, gelecek hafta açıklanacak Fed'in haziran ayı toplantı tutanaklarının ve 27-28 Temmuz'da gerçekleştirilecek Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısında verilecek mesajların belirsizliklerin aşılmasında kritik bir eşik olacağını belirtirken, bu gelişmeler öncesi Fed yetkililerinin açıklamalarının ağırlıklı olarak hangi tarafta yer aldığının ipucu verebileceğine işaret ediyor

- Powell'ın son yönlendirmeleri "güvercin" tarafta

Fed Başkanı Jerome Powell'ın sürpriz haziran ayı toplantısından önce kullandığı "ekonomide ilerleme devam ederse sonraki toplantılarda varlık alımını azaltmak için bir planı değerlendirmek uygun olacaktır" ifadeleri "şahin" algılanırken, artan volatilite karşısında değerlendirmelerin "güvercin" tona evrildiği görüldü.

Toplantıdan bir hafta sonra Powell, "Enflasyondaki geçici söylemine önemli oranda güveniyorum. Yüzde 5 enflasyon kabul edilebilir değil ve 1970'lerdeki gibi bir enflasyon görmemiz oldukça olasılık dışı." ifadelerini kullanarak piyasalara "güvercin" mesaj verdi.

Enflasyonun son aylarda kayda değer şekilde yükseldiğini aktaran Powell, geçici arz etkileri ortadan kalktıkça enflasyonun uzun vadeli hedefe geri dönmesinin beklendiğini söyledi. Powell ayrıca, Fed olarak toparlanma sağlanana kadar ekonomiyi desteklemek için ellerinden gelen her şeyi yapacakları taahhüdünü yineledi.

Powell gibi genel olarak yaptığı açıklamalarla "güvercin" olarak bilinen Fed Atlanta Başkanı Raphael Bostic de daha sonra açıklamasını "şahin" tona çevirdi.

Bostic, "İstihdamda halen salgın öncesi dönemin 9-10 milyon kişi altındayız. Yolumuz uzun" açıklamaları ile "güvercin" tonda açıklamada bulunurken, Bostic'in sonrasında kullandığı "Son veri noktalarındaki yukarı yönlü sürprizler göz önüne alındığında, 2022'nin sonlarına doğru ilk hamlemiz için projeksiyonumu öne çektim. 2023'te iki hamle tahminim var. Yüksek enflasyon dönemi beklediğimizden daha uzun olacak, belki 2-3 ay yerine 6-9 ay" ifadeleri "şahin" olarak algılandı.

- Yönetim kurulu üyeleri "enflasyonun geçici olduğu" konusunda tereddütlü

Fed Yönetim Kurulu üyelerinin, enflasyon konusunda verdikleri mesajların birbirine yakın olması dikkati çekiyor. Üyelerin tamamına yakınının "enflasyondaki yükselişin bir süre daha devam edeceği" mesajını verdiği görülürken, bu da Fed'in varlık alımlarını azaltma sinyali olarak algılanarak "şahin" şeklinde değerlendiriliyor.

Fed Yönetim Kurulu Üyesi Michelle Bowman, farklı zamanlarda yaptığı açıklamalar ile "enflasyondaki yükselişin geçici olduğu" görüşüne tereddütle yaklaştığını ortaya koydu. "Yukarı yönlü fiyat baskısı tedarik sıkıntılarının çözülmesiyle birlikte azalacaktır ama bu biraz zaman alabilir" diyen Bowman, ayrıca "Yüksek enflasyon gevşemeden önce bir müddet daha devam edecek." değerlendirmesinde bulundu.

Fed Yönetim Kurulu Üyesi Lael Brainard da yüzde 2 enflasyon ve maksimum istihdam hedeflerinden uzakta olunduğunu belirterek, "Görünüm parlak ancak riskler devam ediyor. Maksimum istihdam ve enflasyon hedeflerimize ulaşmaya sabırla odaklanmaya devam etmek önemli." ifadelerini kullandı.

Fed Yönetim Kurulu Üyesi Christopher Waller, 2022'de bir faiz artırımına gitmeyi ciddi şekilde düşünmek için işsizlik oranında epey düşüş olması veya enflasyonun çok yüksek bir orana doğru yükselmeye devam etmesi gerektiğini ancak bu olasılığı dışlamadığını vurguladı.

Fed Yönetim Kurulu Üyesi Richard Clarida da Waller'e paralel bir açıklama ile politika yapıcıların faiz oranlarında değişikliğe gitmek için istihdam piyasası ve enflasyonda somut rakamlara baktığını söyledi.

Fed Yönetim Kurulu Üyesi Randal Quarles ise tedarik zinciri dengesizlikleri ve yüksek talebin şu anda yol açtığı yüksek enflasyonun geçici olduğunu savunarak, diğer Fed üyelerinden ayrıştı ve "güvercin" tarafta yer aldı.

- "Şahin" Fed başkanları

Fed'in St. Louis Başkanı James Bullard, 2021'in beklentilerinden iyi bir yıl olduğunu belirterek, "Beklediğimizden daha yüksek bir enflasyon var ve burada biraz şahinleşmemizin gayet doğal olduğunu düşünüyorum. Ekonomide yeniden açılma süreci devam ettikçe enflasyon daha da yukarı yönlü sürpriz yapabilir. Ekonomide enflasyon riskleri yukarı yönlü. Para politikası yukarı yönlü enflasyon risklerine hazırlanmalı." ifadeleri ile net ve güçlü bir "şahin" tutum sergiledi.

Fed Cleveland Başkanı Loretta Mester, geleneksel olmayan para politikasının finansal istikrara yönelik riskleri artırma potansiyeline sahip olduğunu vurgularken, Fed Dallas Başkanı Robert Kaplan "Önümüzde enflasyonu yükseltebilecek bir dizi olası patika var. Hedeflere doğru ilerleme sağlamaya devam ederken, ortaya çıkan enflasyon risklerinin yönetilmesi için çok geç olmadan aylık varlık alım miktarını azaltarak ekonomiye olan desteğini kısmamız gerekli." diyerek "şahin" tarafta yer alan yetkililer arasına katıldı.

Fed Richmond Başkanı Thomas Barkin ise istihdam piyasası konusunda oldukça iyimser olduğunu ve hedefe göreceli olarak kısa sürede ulaşılabileceğini ifade ederek, "İstihdamda biraz daha kayda değer ilerleme sağlandığında varlık alımını azaltmaya başlamaya hazır olabiliriz." dedi.

Öte yandan, Fed San Francisco Başkanı Mary Daly, tam istihdam ve yüzde 2 enflasyon hedefine doğru önemli ilerlemenin görüş hattının içinde olduğunu belirterek, "Fed'in tahvil alımını azaltmak için belirlediği bu eşiğe bu yıl içinde veya gelecek yılın başlarında bir zamanda ulaşmamızın mümkün olduğunu düşünüyorum. Henüz o noktaya gelmedik ancak belirlenen eşiğe ulaşacağımız zamana hazırlanmaya başlamak uygun olur." açıklamalarını yaptı.

Kansas City Fed Başkanı Esther George da fiyat baskısı konusunda, "Bugünün fiyatlandırma sinyallerini göz ardı etmeye veya enflasyon görünümünü değerlendirirken tarihsel ilişkilere ve dinamiklere aşırı derecede güvenmeye meyilli değilim. Ekonominin yapısı zamanla değişir ve katı bir politika tepkileri formülasyonuna bağlı kalmak yerine yeni koşullara uyum sağlamak önemli olacaktır. Ekonomiden gelen muazzam miktarda mali teşvikle manzara, Fed'in mevcut yaklaşımının arkasındaki düşünceyi şekillendirenden oldukça farklı bir şekilde ortaya çıkabilir." değerlendirmelerinde bulundu.

Boston Fed Başkanı Eric Rosengren ise 2022 sonunda Fed'in faiz artırımı konusunda, "Burada kriter, yüzde 2 ve üzerinde sürdürülebilir bir enflasyon ve tam istihdam. Ben bunları gelecek senenin sonu itibarıyla görebileceğimizi düşünüyorum" diyerek "şahin" bir açıklama yaptı.

- "Güvercin" Fed başkanları

New York Fed Başkanı John Williams, "İstihdam piyasası Fed'in görmek istediği seviyenin çok uzağında. Faiz oranlarında yakın zamanda bir artırım için bir neden görmüyorum. Toparlanma daha fazla tamamlandığında ve ekonomi çok iyi bir noktaya geldiğinde düşük faizleri geri alabilir ve onları daha normal seviyelere geri getirebiliriz ancak şu anda bunun zamanı değil" açıklamalarını yaparak oldukça "güvercin" mesajlar verdi.

Chicago Fed Başkanı Charles Evans, istihdam ve enflasyonda daha güçlü rakamlar görmek gerektiğini belirterek, tahvil alım hızını düşürme konusunda "Bu tartışmayı yapmak için hiçbir şekilde acelem yok. Mevcut yaklaşımımızı çok sabırlı bir yaklaşım olarak görüyorum." dedi.

Minneapolis Fed Başkanı Neel Kashkari da enflasyon beklentileri çıpalanmaya devam ettikçe faiz artırımı konusunda sabırlı olunması ve maksimum istihdamın başarılmasına imkan verilmesi gerektiğini vurgulayarak, "Ufukta faiz artırımı görmüyorum. Çünkü maksimum istihdamı başarmamızın gerçekten zaman alacağını düşünüyorum ve yüksek enflasyon rakamlarının geçici olduğuna inanıyorum." ifadelerini kullandı.

Fed Philadelphia Başkanı Patrick Harker ise faiz artırımları konusunda istihdamda daha fazla ilerlemeye ihtiyaç olduğunu kaydetti.