Mahfi Eğilmez: 'Faiz sebep enflasyon sonuçtur' teorisinin bilmem kaçıncı kez çöküşü

Bilimsel gerçekler yüksek faizin yüksek enflasyonun sonucu olduğunu gösterdiği halde bunun tersinin geçerli olduğunu, yani yüksek enflasyonun yüksek faizin sonucu olduğunu iddia edenler var. İddia etmekle kalmıyor kanıtlamaya ve Merkez Bankası’nın faizini düşürerek enflasyonu düşürmeye uğraşıyorlar. Bilimsel gerçeğin tersini kanıtlama çabası yeni bir yaklaşım değil. Türkiye aynı iddiayı 1994’de ortaya atıp uygulamaya kalkınca büyük bir kriz yaşamıştı.

Aşağıdaki grafik Merkez Bankası faizi (sol eksen), Enflasyon (sol eksen) ve USD/TL kuru (sağ eksen) arasındaki ilişkiyi gösteriyor (bu grafikte kullanılan MB Faizi verileri TCMB sitesinden, enflasyon verileri TÜİK’den ve USD/TL kuru verileri ay sonu kurları esas alınarak Bloomberg HT sitesinden alınmıştır.)

Grafik, Merkez Bankası’nın, yüksek enflasyonu düşürmek amacıyla faizi düşürdüğünü ve düşürdüğü andan itibaren kurun ve enflasyonun düşmediğini, tam tersine yükseldiğini açık ve net bir biçimde gösteriyor.

Sosyal bilim dediğimiz şey yaşanmış olayların gözlemlenmesi ve defalarca test edilmesi sonucunda kesinlik derecesine göre hipotez, teori ve kanun haline getirilerek tasnif edilmesi çabasından ibarettir. Sosyal bilimler ve onun bir parçası olan ekonomi bilimi birçok konuda evrensel sonuçlara sahip olsa da bu sonuçlar yerel koşullara göre bazı farklılıklar gösterebilir. Mesela ABD gibi parası rezerv para konumunda olan bir ülkede kur enflasyon üzerinde önemli bir etki yaratmazken Türkiye gibi parası rezerv para olmayan ve dolarizasyon etkisinde olan bir ülkede kur enflasyon üzerinde çok önemli bir etki yaratabilir. Dolayısıyla enflasyonun nedenleri arasında böyle farklılıklar çıkabilir. Onun için her zaman ilk nedene bakmak gerekir diyoruz: Türkiye’de kur artışında ve onun etkisi altında ortaya çıkan enflasyon artışında ilk neden risk artışıdır. Bu ortamda faizi indirmek demek risklere ilave yapmak demektir. Risklere yapılan her ilave kuru ve ardından da enflasyonu yükseltir.

Bir zamanlar ‘bilimden ayrılanı kurt kapar’ demiştim, bu sözümü kurdaki yükseliş çerçevesinde bugüne uyarlayayım: ‘Bilimden ayrılanı kur kapar.’

Bu yazı Mahfi Eğilmez'in kişisel blogundan alınmıştır.