İran 5 ülkenin imzaladığı Hazar Denizi anlaşmasını henüz Meclisten geçirmedi

TAHRAN (AA) – İran yönetimi, Hazar Denizi’ne kıyıdaş 5 ülkenin imzaladığı ve yabancı askeri unsurların bölgede bulunmasına izin vermeyen Hazar Denizi’nin Hukuki Statüsü Konvansiyonu’nu henüz Meclisten geçirmedi.

Hazar Denizi anlaşması, Azerbaycan ile yaşanan Karabağ ve tatbikat gerginliğinin ardından dün Moskova’ya sürpriz bir ziyaret gerçekleştiren İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ile Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un ortak basın toplantısında yeniden gündeme geldi.

Abdullahiyan, Rusya’ya varışta havalimanında yaptığı açıklamada, "Rusya’nın, bölge güvenliğini tehdit eden siyonist rejimin ve terörist grupların hareketliliğini hassasiyetle takip etmesini bekliyoruz." ifadelerini kullanmıştı.

İki bakanın ortak basın toplantısında ise İranlı bir gazeteci, Azerbaycan’ın Türkiye ve Pakistan ile tatbikat düzenleyerek yabancı ülkelerin Hazar bölgesinde bulunmalarına zemin hazırladığını ve bunun söz konusu ülkelerin Hazar ile ilgili olan yükümlülüklerine karşı olduğunu iddia edince Lavrov, İran’ın anlaşmayı onaylamadığını hatırlatmıştı.

İran, Rusya, Azerbaycan, Türkmenistan ve Kazakistan’ın 12 Ağustos 2018’de Kazakistan’ın Aktau kentinde imzaladığı Hazar Denizi anlaşması, kıyıdaş beş ülke dışında Hazar Denizi'nde yabancı askeri varlıkların bulunmasının yasaklanmasını öngörüyor.

İran dışındaki 4 ülkenin parlamentolarında onaylanan anlaşma Tahran yönetimince henüz Bakanlar Kurulu ve Meclisten geçirilmediği için uygulamaya konulamıyor.

Hasan Ruhani’nin cumhurbaşkanlığı döneminde imzalanan anlaşma hükümet tarafından “başarılı” olarak sunulsa da ülkede tartışma konusu olmuş ve İran’ın Rusya’ya toprak kaybettiği Türkmençay Anlaşması’na benzetilmişti.

Reformist kanattan eski Tahran Milletvekili Mahmud Sadıki, anlaşmayı imzalayan hükümeti eleştirerek, "İran’ın hissesinin yüzde 50’den yüzde 11’e düştüğü doğru mudur? Yeni bir Türkmençay mı yolda? Halkımız bilmelidir ki Meclis bu anlaşmanın arkasında değildir." ifadelerini kullanmıştı.

Eski Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif ise 29 Temmuz 2019’da anlaşmayı savunmak için Mecliste yaptığı konuşmada, "tek bir karış toprak ve bir damla suyu dahi müzakere konusu yapmadıklarını ve anlaşmanın 21 yıl süren müzakerelerin ardından İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyinin onayının ardından imzalandığını" ifade etmişti.

Zarif, o dönemde anlaşmanın hükümetin onayının ardından kabul edilmek üzere Meclise gönderileceğini söylemişti.

İran’ın Moskova Büyükelçisi Kazım Celali de 10 Temmuz’da yaptığı açıklamada ülkesinin Hazar Denizi Konvansiyonu’nu incelediğini ve hükümetin onaylamasının ardından anlaşmanın Meclise gönderileceğini açıklamıştı.